Oszustwa na seniorach to niestety rosnący problem w Polsce. Według najnowszych badań, co piąta osoba po 65. roku życia doświadczyła próby wyłudzenia danych lub pieniędzy. Osoby starsze, często bardziej ufne i mniej zaznajomione z nowoczesnymi technologiami, stają się łatwym celem dla przestępców. Oto 10 najczęstszych metod oszustw i praktyczne sposoby ochrony przed nimi.
1. Oszustwo „na wnuczka”
Jak działa: Oszust dzwoni do seniora, podszywając się pod wnuczka lub innego członka rodziny. Często wykorzystuje informacje, które senior sam ujawnia podczas rozmowy, mówiąc np. „Halo, Jasiu?”. Przestępca opowiada o pilnej potrzebie finansowej – wypadku, zatrzymaniu przez policję, czy nagłej chorobie. Jak się chronić:
- Nigdy nie podejmuj pochopnych decyzji pod wpływem emocji,
- Zawsze zadzwoń do prawdziwego wnuczka na jego znany numer telefonu,
- Nie przekazuj pieniędzy obcym osobom, nawet jeśli twierdzą, że są znajomymi wnuczka,
- Pamiętaj: prawdziwy wnuczek nie będzie prosił o zachowanie „tajemnicy” przed rodziną.
2. Oszustwo „na policjanta”
Jak działa: Fałszywy policjant dzwoni i informuje seniora, że jego pieniądze są zagrożone przez oszustów. Prosi o wypłatę gotówki i przekazanie jej w „bezpieczne miejsce” lub do „specjalnego worka dowodowego”. Jak się chronić:
- Policja NIGDY nie prosi o przekazywanie gotówki!,
- W przypadku podejrzanego telefonu rozłącz się i zadzwoń na oficjalny numer policji,
- Prawdziwi policjanci zawsze legitymują się przy wizycie osobistej.
3. Fałszywi pracownicy banków i instytucji
Jak działa: Oszust podaje się za pracownika banku, ZUS-u lub urzędu i informuje o konieczności „zabezpieczenia” konta, weryfikacji danych lub pilnym przelewie na „bezpieczne konto”. Jak się chronić:
- Nie podawaj NIGDY danych bankowych przez telefon,
- Rozłącz się i zadzwoń bezpośrednio do swojego banku na oficjalny numer,
- Żadna instytucja nie prosi o podanie hasła do bankowości internetowej przez telefon.
4. Oszustwa internetowe i phishing
Jak działa: Seniorzy otrzymują fałszywe SMS-y, e-maile lub widzą fałszywe strony internetowe podszywające się pod banki, urzędy czy firmy kurierskie. Najczęściej stosowane są oszustwa telefoniczne (44% przypadków) i fałszywe strony internetowe (39%). Jak się chronić:
- Nie klikaj w podejrzane linki w wiadomościach,
- Sprawdzaj adres URL strony – oficjalne strony banków mają bezpieczne adresy,
- Nie pobieraj nieznanych załączników,
- Weryfikuj nadawcę wiadomości, dzwoniąc na oficjalny numer.
5. Oszustwo „na wypadek”
Jak działa: Odmiana oszustwa „na wnuczka”, gdzie przestępca opowiada o śmiertelnym wypadku drogowym z udziałem bliskiej osoby i potrzebie natychmiastowej „kaucji” za uwolnienie z aresztu. Jak się chronić:
- Zawsze weryfikuj informacje, dzwoniąc bezpośrednio do rodziny,
- Pamiętaj, że w Polsce kaucja nie jest płacona w gotówce na ulicy,
- Nie daj się oszukać emocjonalnej manipulacji.
6. Oszustwo „na babcię” (odwrotne)
Jak działa: Nowa metoda, gdzie oszuści przejmują konta seniorów w mediach społecznościowych i proszą ich wnuczków o przesłanie kodów BLIK lub pożyczenie pieniędzy. Jak się chronić:
- Zawsze dzwoń do babci/dziadka, aby potwierdzić prośbę o pieniądze,
- Nie wysyłaj kodów BLIK na podstawie wiadomości internetowych,
- Sprawdź, czy konto w mediach społecznościowych nie zostało przejęte.
7. Metoda „na nową znajomość”
Jak działa: Oszust przez wiele miesięcy buduje zaufanie seniora poprzez wspólne spacery, kawę czy kino. Po zdobyciu zaufania prosi o „przysługę” związaną z fikcyjną chorobą lub długami. Jak się chronić:
- Bądź ostrożny wobec nowych znajomych, szczególnie tych nazbyt uprzejmych,
- Nie pożyczaj większych sum pieniędzy nawet „dobrym znajomym”,
- Skonsultuj duże decyzje finansowe z rodziną.
8. Oszustwa inwestycyjne i „na okazję”
Jak działa: Przestępcy oferują seniorom „pewne” inwestycje, okazyjne zakupy mieszkań lub innych nieruchomości, obiecując szybkie i wysokie zyski. Jak się chronić:
- Pamiętaj: nie ma pewnych inwestycji bez ryzyka
- Konsultuj wszystkie propozycje inwestycyjne z rodziną lub doradcą finansowym
- Nie podpisuj umów pod presją czasu
9. Fałszywe wezwania do zapłaty
Jak działa: Seniorzy otrzymują fałszywe wezwania do zapłaty za rzekomo niezrealizowane zobowiązania. Co trzecia osoba starszą otrzymała taką wiadomość. Jak się chronić:
- Sprawdzaj wszystkie wezwania w urzędach lub u prawnika,
- Nie płać od razu – zawsze masz prawo do weryfikacji,
- Prawdziwe wezwania zawsze zawierają dokładne dane nadawcy.
10. Przejmowanie kont i kradzież tożsamości
Jak działa: Oszuści próbują przejąć konta seniorów w mediach społecznościowych (19% seniorów doświadczyło takich prób) lub wykraść numer PESEL (25% przypadków). Jak się chronić:
- Używaj silnych, unikalnych haseł do każdego konta,
- Włącz dwuetapową weryfikację gdzie to możliwe,
- Regularnie sprawdzaj aktywność na swoich kontach,
- Nie udostępniaj numeru PESEL przez telefon lub internet.
Ogólne zasady bezpieczeństwa
Złote reguły ochrony przed oszustami:
- Zasada weryfikacji – Zawsze sprawdź tożsamość dzwoniącej osoby, oddzwaniając na oficjalny numer,
- Nie działaj pod presją – Oszuści zawsze spieszą, ty masz prawo do namysłu,
- Rozmawiaj z rodziną – Skonsultuj ważne decyzje finansowe z bliskimi,
- Nie podawaj danych – Żadna instytucja nie prosi o hasła przez telefon,
- Zaufaj instynktowi – Jeśli coś wydaje się podejrzane, prawdopodobnie tak jest.
Gdzie szukać pomocy
Jeśli podejrzewasz oszustwo lub już zostałeś oszukany:
- Zadzwoń na numer alarmowy 112,
- Zgłoś sprawę na najbliższej komendzie policji,
- Skontaktuj się z bankiem, jeśli dotyczy to konta bankowego,
- Poproś rodzinę o pomoc w zabezpieczeniu finansów.
Pamiętaj: Edukacja i świadomość to najlepsza ochrona przed oszustami. Dziel się tą wiedzą z innymi seniorami w swojej okolicy!
Komentarze